HIV

HIV is een geslachtsziekte die wordt veroorzaakt door een virus. De Soa komt steeds minder vaak voor, maar bij sommige risicogroepen blijven relatief veel positieven gevonden worden. HIV staat voor Humaan Immunodeficiëntievirus. Je kunt deze Soa hebben zonder dat je het zelf merkt. HIV wordt in Nederland beschouwd als chronische ziekte en is niet meer dodelijk. Maar dan moet er wel getest en behandeld worden.

HIV is een geslachtsziekte die wordt veroorzaakt door een virus. De Soa komt steeds minder vaak voor, maar bij sommige risicogroepen blijven relatief veel positieven gevonden worden. HIV staat voor Humaan Immunodeficiëntievirus. Je kunt deze Soa hebben zonder dat je het zelf merkt. HIV wordt in Nederland beschouwd als chronische ziekte en is niet meer dodelijk. Maar dan moet er wel getest en behandeld worden.

Wat is HIV?

HIV staat voor Human Immunodeficiency Virus. Het HIV-virus verzwakt het afweersysteem waardoor het lichaam zich niet meer kan beschermen tegen virussen en bacteriën. Als je HIV niet behandelt wordt het afweersysteem zo ernstig verzwakt dat het lichaam zich niet meer kan beschermen. Dat noemen we Aids. Er komen in Nederland jaarlijks zo’n 900 nieuwe HIV besmettingen bij. Onder mannen die seks hebben met mannen wordt HIV het meest aangetroffen.

Onbehandeld kun je van HIV uiteindelijk Aids (Acquired Immune Deficiency Syndrome) krijgen. En Aids is helaas dodelijk. In Nederland kan HIV goed behandeld worden met HIV-remmers, zo goed dat het virus niet meer over te dragen is. Mensen met HIV hebben een normale levensverwachting, mits er maar behandeld wordt.

Hoe krijg je HIV?

HIV is een Soa en kan je oplopen door onveilige seks. Nu is HIV gelukkig niet zo besmettelijk als Chlamydia. Vooral bloedcontact levert een verhoogd risico op. De kans op HIV bij orale seks is bijvoorbeeld heel klein, sperma en wondjes verhogen die kans weliswaar. Anale seks levert een hoger risico op voor HIV. Een condoom voorkomt HIV.

HIV kan worden overgedragen door bloed, sperma en vaginaal vocht. Maar ook door moedermelk. De meest voorkomende transmissieroute is via bloed en sperma.

Wist je dat? Wanneer je HIV oploopt merk je hier meestal niets van. Op die manier kan het virus dus ook weer worden doorgegeven. Merk je er wel iets van? Dan zijn dit vaak griep-achtige verschijnselen. En na deze symptomen kan je je weer kerngezond voelen. Maar intussen wordt de afweer aangetast en zal je weer klachten gaan krijgen.

Symptomen

Net als bij andere Soa’s kun je HIV hebben zonder er iets van te merken (in het eerste stadium althans). Je kunt er jaren mee rondlopen en anderen besmetten. Veel mensen krijgen kort na de besmetting klachten die 1 tot 6 weken aanhouden en vanzelf weer overgaan. Mogelijke symptomen:

  • Vermoeidheid
  • Zweetaanvallen
  • Gewichtsverlies
  • Koorts
  • Diarree
  • Kortademig

De symptomen lijken in sommige gevallen op een hevige griep.

Wat zijn de risico’s?

HIV is zeer gevaarlijk. Onbehandeld is de Soa dodelijk. HIV wordt dan Aids. Zodra HIV tijdig wordt opgespoord kan je goed behandeld worden. Het overdragen van het virus wordt dan ook onmogelijk omdat de virale lading dermate laag wordt. Met HIV word je ook extra vatbaar voor andere Soa’s.

Kans op besmetting

De kans op HIV hangt in grote mate af van de manier waarop je seks hebt. De kans bij eenmalig vaginaal contact is zeer klein. Naar schatting loop je bij onveilig vaginaal contact met een besmette partner minder dan 0,1 procent kans. Hier wordt wel bij aangetekend dat er risicoverhogende factoren kunnen zijn, denk bijvoorbeeld aan het hebben van een andere Soa en het stadium waarin de HIV-infectie (bij jouw partner) zich bevindt.

Anale seks verhoogt de kans. Dit heeft te maken met bloed dat vrijkomt. Hierdoor neemt de kans op overdracht toe. Voor anale seks is de kans op HIV per onveilig sekscontact 0,05 tot 0,2 procent (gevend) en 0,1 tot 3 procent (ontvangend).

Bij orale seks lijkt de kans op HIV minuscuul.

PrEP

Mensen die een hoger risico op HIV lopen (bijvoorbeeld mannen die seks hebben met mannen of prostituees die onveilige seks hebben met mogelijk HIV-positieve mannen), komen in aanmerking voor PrEP. Dit is een pil waarmee je kunt voorkomen dat je met HIV besmet raakt. PrEP beschermt niet tegen andere Soa’s! PrEp is op doktersrecept verkrijgbaar en wordt ook via GGD’s aan een beperkte groep mensen aangeboden. PrEP moet overigens niet verward worden met PEP. PEP is een spoedbehandeling die tot 72 uur uitgevoerd kan worden nadat je bent besmet met HIV.

Testen?

Testen op HIV gebeurt door middel van bloedonderzoek. Er zijn meerdere manieren om te testen maar vaak wordt naar antistoffen of antigenen gezocht in bloed. Een goede HIV-test wordt in een laboratorium uitgevoerd.

Testen kan bij huisarts of GGD. De incubatietijd hangt af van het type test maar wacht in ieder geval 30 dagen voordat je test. Niet iedereen wordt standaard op HIV getest. Er moet een bepaald risico zijn gelopen. Mannen die seks hebben met mannen zijn de primaire risicogroep. Maar ook hetero’s die onveilige seks hebben gehad met mensen uit risicogebieden (Afrika en delen Azië).

Behandeling

HIV is niet te genezen maar wel goed te behandelen. Door HIV-remmers te slikken herstelt het afweersysteem. De virale lading neemt af. Maar het virus blijft in je lichaam. Je kan dan in principe net zo oud worden als iemand zonder HIV. Het stadium van Aids kan worden voorkomen of in ieder geval zeer langdurig uitgesteld. Bij succesvolle behandeling kun je HIV ook niet meer op sekspartners overdragen. HIV wordt in westerse landen gezien als een chronische ziekte.

Een behandeling met medicijnen is heftig en levenslang. Denk dus niet te snel “het is toch te behandelen”. Neem in de eerste plaats voorzorgsmaatregelen: condoom.

Deze tekst is goedgekeurd door:

Dr. Annelies Lucas

Huisarts en medisch directeur. Werkte 25 jaar lang als huisarts (o.a. kaderarts), promoveerde aan de Universiteit van Maastricht en was van 2011 tot en met 2020 medisch directeur bij Diagnostiek voor U.